|
Κλιματική αλλαγή: Ανέτοιμες οι ευρωπαϊκές πόλεις – Υποδομές στα όριά τους, πόροι
που δεν φτάνουν
Παρότι οι περισσότεροι δήμαρχοι ευρωπαϊκών πόλεων δηλώνουν ότι η κλιματική προσαρμογή αποτελεί κορυφαία προτεραιότητά τους, η πραγματικότητα αποκαλύπτει ένα επικίνδυνο κενό ετοιμότητας ελλείψει πόρων και εξειδικευμένων ομάδων που να είναι επιφορτισμένες με αυτό ακριβώς το έργο.
Την ώρα που η κλιματική αλλαγή φέρνει όλο και πιο ακραία φαινόμενα στην Ευρώπη και η μέση θερμοκρασία αυξάνεται ταχύτερα από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, σχεδόν το ένα πέμπτο των 54 πόλεων που αναλύθηκαν στο πλαίσιο της έρευνας Eurocities Pulse Mayors παραμένουν απροετοίμαστες για τους μελλοντικούς κινδύνους.
Οι κρίσιμες υποδομές γερνούν και η χρηματοδότηση συχνά δεν φτάνει ποτέ στο στάδιο της υλοποίησης, αφήνοντας τους κατοίκους των πόλεων εκτεθειμένους στις συνέπειες των ακραίων φαινομένων και στις κοινωνικές ανισότητες που βαθαίνουν.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (EEA), η κλιματική απειλή προβλέπεται να επιδεινωθεί στην Ευρώπη, με τους πιο πιεστικούς αστικούς κινδύνους να είναι οι καύσωνες, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες.
«Πολλοί από αυτούς έχουν ήδη φτάσει σε κρίσιμα επίπεδα και θα μπορούσαν να καταστούν καταστροφικοί χωρίς άμεση και αποφασιστική δράση», αναφέρεται στην αξιολόγηση ευρωπαϊκών κλιματικών κινδύνων που δημοσίευσε ο οργανισμός.
Πολλοί δήμαρχοι ευρωπαϊκών πόλεων υπογραμμίζουν ότι δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για να προετοιμαστούν πλήρως
Η ανάγκη για αλλαγή πλεύσης σε επίπεδο πολιτικών γίνεται ακόμα πιο επιβεβλημένη αν σκεφτεί κανείς ότι τρεις στους τέσσερις Ευρωπαίους (75%) ζουν σε αστικά κέντρα.
Τον Οκτώβριο, η Climate Change Committee (CCC) που αποτελεί ανεξάρτητη επιτροπή που συμβουλεύει τη βρετανική κυβέρνηση έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να προετοιμαστεί για μια παγκόσμια αύξηση θερμοκρασίας τουλάχιστον κατά 2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα έως το 2050, αναφέρουν οι Financial Times.
Σε αυτό το επίπεδο υπερθέρμανσης, οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι θα υπάρξουν καταστροφικές επιπτώσεις για τον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων εντονότερων καταιγίδων. «Είναι σαφές ότι δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδο προσαρμογής που απαιτούν ήδη οι σημερινές κλιματικές συνθήκες, πόσο μάλλον αυτές που αναμένονται τις επόμενες δεκαετίες», έγραψε η Τζούλια Κινγκ, πρόεδρος της CCC.
Κλιματική αλλαγή: Τι έδειξε η έρευνα για τη διαδικασία προσαρμογής
Η έρευνα της Eurocities ανέλυσε πόλεις σε 17 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Γαλλία. Σύμφωνα με τα ευρήματα, σε ποσοστό 80% οι πόλεις έχουν αναπτύξει ή αναπτύσσουν σχέδιο έκτακτης ανάγκης για ζητήματα που σχετίζονται με το κλίμα.
Παράλληλα, το 78% διαθέτει ή δημιουργεί σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την ενημέρωση των κατοίκων σχετικά με ακραία φαινόμενα. Το 44% διαθέτει ή αναπτύσσει μέτρα για την αντιμετώπιση της θερμικής έκθεσης στα σχολεία.
Σε ό,τι αφορά τα κτίρια, το 81% των πόλεων έχει θεσπίσει ή αναπτύσσει κανονισμούς για τις νέες κατασκευές που εστιάζουν στην ανθεκτικότητα, ενώ το 56% διενεργεί τακτικές εκτιμήσεις κλιματικού κινδύνου κάθε δύο με τρία χρόνια.
Ωστόσο, το 13% δεν επιβάλλει περιορισμούς στην ανάπτυξη του αστικού ιστού σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε πλημμύρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 19% των ευρωπαϊκών πόλεων δεν διαθέτει καθόλου εξειδικευμένο προσωπικό για την κλιματική προσαρμογή, ενώ το 61% διαθέτει 2-10 εργαζομένους αποκλειστικά γι’ αυτόν τον σκοπό.
Βασικές προκλήσεις για τη βελτίωση του σχεδιασμού εκτάκτων αναγκών παραμένουν η έλλειψη χρηματοδότησης, ο περιορισμένος αριθμός εργαζομένων και η ανεπαρκής συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών. Συχνότερα αξιοποιούμενες πηγές παραδοσιακής χρηματοδότησης είναι τα δημοτικά έσοδα (87%) και η ευρωπαϊκή στήριξη (83%).
Τα προβλήματα για τους δημάρχους
Η κλιματική δράση παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για το 2025 για σχεδόν 100 δημάρχους, με περισσότερους από τους μισούς να την επιλέγουν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Την ώρα, όμως, που οι απρόβλεπτες κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις παραμένουν κρίσιμο ζήτημα, με την περιβαλλοντική υποβάθμιση να διαταράσσει ολοένα και περισσότερο την αστική ζωή, οι δήμαρχοι υπογραμμίζουν ότι δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για να προετοιμαστούν πλήρως.
Βασικό πρόβλημα είναι ότι οι απαραίτητες παρεμβάσεις και τα μέτρα προσαρμογής κρίνονται ιδιαιτέρως δαπανηρά. Ορισμένοι δήμαρχοι επισημαίνουν επιπλέον δυσκολίες, όπως οι ασαφείς πολιτικές συζητήσεις σε εθνικό επίπεδο.
«Οι πόλεις της Ευρώπης εργάζονται για να προστατεύσουν ανθρώπους και υποδομές, αλλά δεν μπορούν να το κάνουν μόνες τους», δηλώνει στο Euronews ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας. «Χρειάζονται επειγόντως ισχυρότερη και μακροπρόθεσμη εθνική και ευρωπαϊκή στήριξη, ιδίως χρηματοδότηση ώστε να διασφαλιστεί ότι όλες οι λειτουργίες, τα περιουσιακά στοιχεία και οι χώροι τους θα είναι ανθεκτικοί σε ρεαλιστικά κλιματικά σενάρια, προστατεύοντας πόλεις και πολίτες από τις κλιματικές απειλές που κλιμακώνονται» προσθέτει ο ίδιος.
Οι πόλεις που ξεχωρίζουν και τα όρια της προσαρμοστικότητας
Η Κοπεγχάγη βρίσκεται στη μέση ενός έργου ύψους 1,5 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση του αποχετευτικού συστήματος και τη μετατροπή πάρκων σε προσωρινούς ταμιευτήρες νερού από έντονες βροχοπτώσεις.
Στη Βαρκελώνη ο δήμος έχει δημιουργήσει κέντρα δροσιάς, ενώ στο Παρίσι στο Λονδίνο και στην Αθήνα φυτεύουν δέντρα και θάμνους για να αντιμετωπίσουν την άνοδο της θερμοκρασίας.
Το Ρόντερνταμ, πόλη-πρωτοπόρος στην κλιματική ανθεκτικότητα, προχωράει σε πολλά σημαντικά έργα για περισσότερο από μία δεκαετία, αναφέρει το Clean Energy Wire. Για παράδειγμα, ο δήμος κατασκευάζει «πλατείες νερού», πράσινους χώρους αναχώματα και αντιπλημμυρικά φράγματα για να αντιμετωπίσει την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τις καταρρακτώδεις βροχές, τους καύσωνες και τις ξηρασίες.
«Είναι ζήτημα αυτοπροστασίας», δήλωσε η αντιδήμαρχος, Σαντάλ Ζίγκερς στο European Urban Resilience Forum (EURESFO) τον Ιούνιο. Με περίπου το 80% της πόλης να βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και με το μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης στα παράλιά του, το Ρότερνταμ είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η προσαρμογή είναι απαραίτητη για να συνεχίσει να λειτουργεί η κοινωνία και η οικονομία.
Εκεί βρίσκεται και το μεγαλύτερο πλωτό γραφείο στον κόσμο (Floating Office Rotterdam) που ανεβοκατεβαίνει ανεπαίσθητα με την παλίρροια. Λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια, χρησιμοποιεί νερό του ποταμού για θέρμανση και ψύξη και διαθέτει πράσινη στέγη για την απορρόφηση των ομβρίων υδάτων.
Παρότι η προσαρμογή των πόλεων είναι κρίσιμη υπάρχουν και «όρια», προειδοποιεί την ίδια στιγμή η διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή (IPCC).
«Οι προσπάθειες προσαρμογής και ανθεκτικότητας θα καταστούν τελικά αναποτελεσματικές χωρίς μια γρήγορη και διαρκή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, καθώς τα όρια της προσαρμογής αρχίζουν να εξαντλούνται», σημειώνει η Φρεντερίκε Ότο, καθηγήτρια κλιματικής επιστήμης στο Centre for Environmental Policy του Imperial στο Λονδίνο.
Επίσης, οι ειδικοί εκφράζουν φόβους ότι τα περιστατικά της λεγόμενης «κακής προσαρμογής» (maladaptation) θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια. Ήδη από το 2023, η IPCC προειδοποίησε ότι το φαινόμενο καταγράφεται σε ορισμένες περιοχές.
Για παράδειγμα, δέντρα που φυτεύτηκαν για να προσφέρουν δροσιά τελικά πέθαναν λόγω έλλειψης νερού ή επειδή αποδείχθηκαν ακατάλληλα για το συγκεκριμένο κλίμα της πόλης που τα επέλεξε. Οι συνέπειες μπορεί να είναι ακόμη πιο σοβαρές, λένε οι ειδικοί, όπως στην περίπτωση φραγμάτων ή αντιπλημμυρικής υποδομής που μπορεί να καταλήξουν να μεταφέρουν τις πλημμύρες σε άλλη περιοχή.
Πηγή: in.gr
18/11/2025
|
