Οι «χαμένες αδελφές» των Πλειάδων γεμίζουν τον νυχτερινό ουρανό

Κοιτάξτε προς τα ανατολικά ένα χειμωνιάτικο βράδυ λίγο μετά τη δύση, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Ταύρου. Αποκλείεται να μην δείτε Πλειάδες, μια ομάδα λαμπερών, σχεδόν μυθικών αστεριών που συνεπαίρνει την ανθρώπινη φαντασία εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Γνωστές και ως Πούλια, οι Πλειάδες υποτίθεται ότι αποτελούνται από επτά αστέρια, τα οποία πήραν τα ονόματά τους από τις κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης. Αρκετές εκατοντάδες ακόμα άστρα διακρίνονται με τηλεσκόπιο.

Στην πραγματικότητα, το αστρικό σμήνος αποτελείται από περισσότερα από 3.000 άστρα: είναι οι «χαμένες αδελφές» των Πλειάδων, οι οποίες ανακαλύφθηκαν χάρη σε μελέτη που δημοσιεύεται στο The Astrophysical Journal.

Όλα αυτά τα άστρα γεννήθηκαν από το ίδιο νέφος υδρογόνου πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια, όμως στην πορεία του χρόνου σκορπίστηκαν λόγω της βαρυτικής αλληλεπίδρασης με τον υπόλοιπο Γαλαξία.

Σήμερα, το Μεγάλο Σύμπλεγμα των Πλειάδων, όπως το ονόμασαν οι ερευνητές, εκτείνεται σε πλάτος 2.000 ετών φωτός και καταλαμβάνει ολόκληρο τον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου.

Το Μεγάλο Σύμπλεγμα των Πλειάδων σε χάρτη ολόκληρου του ουρανου. Τα νέα μέλη της ομάδας εμφανίζονται με κίτρινο, τα παλιά με γαλάζιο (NASA’s Goddard Space Flight Center; background, ESA/Gaia/DPAC; Boyle et. al. 2025)

Οι ερευνητές αρχικά αναγνώρισαν πάνω από 10.000 άστρα που κινούνται γύρω από το κέντρο του Γαλαξία με παρόμοιες ταχύτητες και δυνητικά θα μπορούσαν να σχετίζονται με τις Πλειάδες, σύμφωνα με δεδομένα του ευρωπαϊκού διαστημικού τηλεσκοπίου Gaia.

Στη συνέχεια, η ερευνητική ομάδα περιόρισε τη λίστα των υποψηφίων χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου TESS, το οποίο μπορεί να μετρά την ταχύτητα περιστροφής των άστρων.

Η ταχύτητα περιστροφής μειώνεται καθώς ένα άστρο γερνά, μπορεί επομένως να δώσει μια εκτίμηση της ηλικίας του.

Δεδομένα από ένα επίγειο τηλεσκόπιο στο Νιου Μέξικο επέτρεψαν επίσης στους ερευνητές να συγκρίνουν τη χημική σύσταση των άστρων.

«Ο πυρήνας των Πλειάδων διαφέρει χημικά σε σχέση με το μέσο άστρο όσον αφορά την περιεκτικότητα σε στοιχεία όπως το μαγνήσιο και το πυρίτιο» δήλωσε ο Λιούκ Μπούμα του Ινστιτούτου Κάρνεγκι, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Τα άλλα άστρα που προτείνουμε ότι ανήκουν στο Μεγάλο Σύμπλεγμα των Πλειάδων παρουσιάζουν τις ίδιες χημικές διαφορές. O συνδυασμός αυτών των τριών στοιχείων –οι τροχιές στον Γαλαξία, οι ηλικίες και η χημική σύσταση- δείχνει ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο όταν κάνουμε αυτές τις συνδέσεις» εξήγησε ο ερευνητής.

Πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο έχουν πλάσει ιστορίες και παραδόσεις που συνδέονται με τις Πλειάδες. Στην ελληνική μυθολογία, ο Δίας μεταμόρφωσε τις επτά αδελφές σε αστέρια για να τις προστατεύσει από τον κυνηγό Ωρίωνα.

Στην Ιαπωνία, το αστρικό σμήνος είναι γνωστό ως Subaru και ενέπνευσε το λογότυπο της ομώνυμης αυτοκινητοβιομηχανίας.

Οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας ονομάζουν την ομάδα «Ματραρίκι». Η εμφάνισή της στον χειμερινό ουρανό σηματοδοτεί την έλευση του νέου έτους.

«Στο βόρειο ημισφαίριο, κοιτάζουμε τις Πλειάδες και πλάθουμε ιστορίες εδώ και χιλιάδες χρόνια» σχολίασε ο Άντρου Μπόιλ του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Υπάρχουν όμως πολλά ακόμα που μένει να μάθουμε».