Νέες ενδείξεις ότι διαστρικός κομήτης 3I/ATLAS είναι αρχαιότερος από τη Γη

Τα αέρια που απελευθερώνει ο διαστρικός κομήτης 3I/ATLAS μαρτυρούν ότι η επιφάνειά του έχει αλλοιωθεί από τον βομβαρδισμό της κοσμικής ακτινοβολίας, εκτιμά νέα μελέτη, η οποία ενισχύει τις υποψίες ότι ο περαστικός επισκέπτης έχει ηλικία δισεκατομμυρίων ετών.

Παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (εικόνα) είχαν δείξει ότι ο κομήτης απελευθερώνει ανεξήγητα μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η οποία δεν έχει υποβληθεί σε ανεξάρτητο έλεγχο και παρουσιάζεται ως προδημοσίευση στο arrXiv, το διοξείδιο πιθανότατα παρήχθη από τη μετατροπή του μονοξειδίου του άνθρακα λόγω του βομβαρδισμού.

Η κοσμική ακτινοβολία είναι πυρήνες υδρογόνου και άλλων στοιχείων που εκτοξεύονται από σουπερνόβα και άστρα νετρονίων και κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός.

Η Γη είναι προστατευμένη από μεγάλο μέρος των κοσμικών ακτίνων χάρη στο μαγνητικό πεδίο του Ήλιου, το οποίο σχηματίζει μια πελώρια φούσκα στο Διάστημα, γνωστή ως ηλιόσφαιρα. Στον διαστρικό χώρο, όπου ο 3I/ATLAS έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, τέτοια προστασία δεν υπάρχει.

Η κόμη και η ουρά του 3I/ATLAS διακρίνονται σε αυτή την εικόνα του τηλεσκοπίου Gemini South στις 27 Αυγούστου 2025 (Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/Shadow the Scientist)

Η διεθνής ερευνητική ομάδα που υπογράφει τη νέα μελέτη χρησιμοποίησε υπολογιστικές προσομοιώσεις και αποτελέσματα εργαστηριακών πειραμάτων για να εξηγήσει τις παρατηρήσεις του James Webb.

Η ανάλυση υποδεικνύει ότι, στην πορεία δισεκατομμυρίων ετών, η κοσμική ακτινοβολία αλλοίωσε την επιφάνεια του κομήτη σε βάθος 15-20 μέτρων.

Ως αποτέλεσμα, η σύσταση του επιφανειακού στρώματος δεν είναι ενδεικτική του περιβάλλοντος όπου είχε σχηματιστεί ο κομήτης, πιθανότατα οι παρυφές κάποιου μακρινού πλανητικού συστήματος.

Η διαπίστωση αυτή δείχνει να καταρρίπτει τις ελπίδες ότι ο 3I/ATLAS παραμένει άθικτος εδώ και δίνει μια εικόνα για τις πρώτες ύλες από τις οποίες σχηματίζονται οι πλανήτες.

Η μόνη περίπτωση να αποκαλυφθεί η αρχική σύσταση του κομήτη είναι να εξαερωθούν τα εξωτερικά στρώματα από την ηλιακή ακτινοβολία, είπαν οι ερευνητές. Ο 3I/ATLAS έφτασε το περιήλιο, την ελάχιστη απόστασή του από τον Ήλιο, μόλις την περασμένη εβδομάδα.

«Θα είναι ενδιαφέρον να συγκρίνουμε παρατηρήσεις πριν από το περιήλιο, δηλαδή τις πρώτες παρατηρήσεις που είχαμε πριν από την άφιξη στο Ηλιακό Σύστημα, με παρατηρήσεις μετά το περιήλιο, οπότε θα υπήρξε κάποια διάβρωση» δήλωσε στο Livescience.com ο Ρομέν Ματζιόλο, του Βελγικού Βασιλικού Ινστιτούτου Διαστημικής Αερονομίας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Εξετάζοντας αυτές τις διαφορές μπορεί να βρούμε κάποιες ενδείξεις για την αρχική του σύσταση» είπε.

Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε τον Αύγουστοο 3I/ATLAS είναι πιθανό να έχει ηλικία άνω των 7,6 δισεκατομμυρίων ετών, οπότε θα ήταν πολύ αρχαιότερος από το Ηλιακό Σύστημα των 4,6 δισ. ετών.

Ο κομήτης 3I/ATLAS ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο από τηλεσκόπιο που επαγρυπνεί για επικίνδυνους αστεροειδείς. Κινείται με την εντυπωσιακή ταχύτητα των 60 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο και πλησίασε τον Αύγουστο τη Γη σε ελάχιστη απόσταση 150 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, περίπου όσο απέχει ο Ήλιος.

Είναι μακράν το ταχύτερο διαστρικό αντικείμενο που έχει καταγραφεί ως τώρα. Η μεγάλη ταχύτητα υποδεικνύει ότι το αντικείμενο μπορεί να είχε επιταχυνθεί από πολλά άστρα που βρέθηκαν διαδοχικά στην πορεία του, κάτι που θα σήμαινε ότι είναι πολύ παλιός.

Το αντικείμενο προσέγγισε το Ηλιακό Σύστημα από την κατεύθυνση του κέντρου του Γαλαξία, η προέλευσή του όμως παραμένει άγνωστη. Ο λόγος είναι ότι στη διάρκεια της πορείας του ο κομήτης μπορεί να συνάντησε πολλά άλλα άστρα που άλλαξαν την πορεία του και το επιτάχυναν.

Ο 3I/ATLAS είναι μόλις το τρίτο διαστρικό αντικείμενο που γίνεται αντιληπτό καθώς περνά πό το Ηλιακό Σύστημα.

Ο πρώτος διαστρικός επισκέπτης στα χρονικά της αστρονομίας ήταν ο «Οουμουαμούα» που ανακαλύφθηκε το 2017 και ενέπνευσε θεωρίες περί εξωγήινου σκάφους, πριν τελικά αποδειχθεί πως ήταν υπόλειμμα κομήτη ή θραύσμα ενός μεγαλύτερου αντικειμένου. Ο δεύτερος ήταν ο κομήτης 21/Borisov το 2019.